In groep 7 hebben we al heel vaak, ook in vorige jaren, nagedacht over afval en hergebruik. Mijn nichtje Sanne van Hemert maakte een korte film met Brightvibes van deze ambachtsman Robin Wood. Hij maakt van zeer speciaal hout muziekdoosjes. In Februari 2019 bezocht ik hem, toevallig, in Amersfoort.

Ik was nog meer geïnspireerd om deze film te laten zien aan groep 7 en erover te filosoferen. https://www.brightvibes.com/1036/nl/er-zit-muziek-in-dit-oude-stadshout

Stilte….

Nadat we gekeken hebben is het bijna 2 minuten stil. Ik weet niet hoe dat kwam, misschien toeval, maar daarna spraken de kinderen erover alsof ze Rob persoonlijk kenden. Ze hadden heel goed geluisterd. Zelfs het woord anoniem konden ze nog herinneren.

Wat heb je gezien?

“Als de bomen oud of ziek zijn of er moeten bomen gekapt worden dan krijgt Rob het hout. Ook bijvoorbeeld als er nieuwe wegen gebouwd moeten worden. De mensen geven de resten hout aan hem. Rob maakt daar muziekdoosjes van. Hij verzamelt het hout. Hoe doet hij dat? Hij heeft een kamer met allemaal hout. Hij heeft een kamer met alleen maar hout. Er staat bij uit welke straat het komt en welke boom het is. Mensen kunnen een muziekdoosje laten maken van het soort hout en weten van welke boom precies. Hoe doet hij dat? Hij gaat eerst zagen als het binnenkomt, in vierkanten precies, voor hij het opbergt. Maakt het uit dat de mensen precies weten van welke boom het hout is? “Het is voor Rob heel speciaal, omdat hij het weet en ook omdat hij het zelf heeft gemaakt. Voor de mensen is het speciaal omdat hij het er opschrijft, waar het hout vandaan komt. Het is meer waard als je het weet. Voor Rob is dat ook zo. En voor de mensen is het iets uit het verleden, herinneringen zijn ook iets waard. Waarom doet hij dat? Ja het is iets uit het verleden. Ook omdat hij, die Rob, het zielig vindt voor de vogels, omdat hun boom is weggehaald. Het zijn geen normale bomen maar zieke bomen. Rob wil niet dat het anoniem is. Wat is anoniem? Anoniem is als je niet gezien wil worden. Rob wil niet met anoniem hout werken. Hij wil niet werken met hout wat geen naam heeft. Is het meer waard? Ja herinneringen hebben waarde, voor de mensen. Wat heeft dit met afval te maken? Hij hergebruikt het hout-afval. Is het doosje meer waard dan de boom? Als de boom ziek is wel. nu kan iedereen een stukje van de boom hebben. Anders zouden ze het verbranden ofzo..

Met groep 5 onderzoeken we welke dier we zouden willen zijn. De aanleiding is het verhaal over een jongen die een leeuw wilde zijn. Eerst tekenen de kinderen zichzelf als een dier met herkenningspunten van zichzelf.; een glimlach, haren, gezicht etc.

Schrijf een avontuur van jezelf als dier.

• 

Individueel gaan de kinderen aan de slag met hun avontuur. R. doet als beer een lange winterslaap. J is een hert dat een wolf als vriend heeft, de andere herten vinden dat gek en jagen de wolf weg. Uiteindelijk wordt haar vriend de wolf doodgebeten. P. is een werkmier, omdat hij graag bezig is. Al die verhalen leveren weer stof op om te filosoferen. Waarom wil je dat dier zijn. Heeft het iets met jou te maken. Hoe kunnen herkennen dat jij het bent. T. Vraagt ; “wil je in de toekomst ook dat dier zijn? Door de fantasie en de vraag “wat als?” Vetellen de kinderen veel over hun eigen perspectief en kunnen we ook weer met elkaar nadenken over de verschillen daarin en hoe je dan handelt, kijkt en denkt.

Wat vertel je een Alien over wat een mens is?

LL-en schrijven ren brief aan een Alien waarin ze uitleggen wat een mens is.

Naar aanleiding van het verhaal van Diogenes op zoek naar de mens.

Eerst werken de ll-en aan een brief individueel gericht aan een Alien. Daarna onderzoeken we alle brieven klassikaal en halen er de eigenschappen uit die genoemd worden als zijnde van een mens. Daarna onderzoeken de ll-en individueel welke eigenschappen specifiek voor een mens gelden en welke eigenschappen ook voor anderen “dingen” gelden” .Over uniciteit, herkenbaarheid, volledigheid , identiteit en pragmatiek. Ook ervaren de ll-en op welke wijze je onderzoek naar iets kan doen; explorerend, beschrijvend of narratief, filterend, convergerend, beeldend, fenomenologisch en vergelijkend. En òf ze wat leren in de filosofieles!

Met groep 7 zijn we gestart met een filosofisch onderzoek naar de levensstijl en opvattingen van Diogenes (323 v. chr.). Diogenes was een filosoof uit de school der cynici. Het woord cynisch komt uit het Grieks: κυνικός (kunikos), “honds”. Dit is een bijnaam die de cynici, een groep oud-Griekse filosofen, zichzelf gaven, zij het met een heel andere bedoeling dan uit het hedendaags spraakgebruik naar voren komt: de antieke cynici wilden als mens dichter bij de natuur leven.

De komende weken denken we na over wat je nodig hebt, hoe je leeft, hoe je denkt en hoe je kan waarnemen en nog veel meer.

Diogenes leefde in een ton (een stenen vat)

Wat was Diogenes voor een man?

Hij was een man die niet veel spullen nodig had om gelukkig te zijn. Hij gaat tegen mensen blaffen en bijten . Hij is een mens die doet als een hond. Hij woont in een ton.

Waarom doet hij dat?

Hij wil laten zien dat hij niets nodig heeft. Hij is een zwerver. Hij bepaalt zelf of hij een hond wil zijn of een mens dus hij is geen hond. Hij wil wel een hond zijn, maar hij is een mens ook al doe hij als een hond. Hij was wijs want hij gebruikte niet veel dingen om te leven. Je kan niet leven zonder dingen, zelfs een zwerfhond heeft eten en drinken nodig.

We doen verder onderzoek naar de vraag Wat heb je nodig om..? De ll-en maken mind-maps.

• 

De komende lessen maken we hier opdrachten mee, spelletjes en gaan dieper hierop in in het filosofisch gesprek.

Hoe ga jij om met de gedachten van een ander?

Filosoferen over onvervreemdbaarheid van gedachten, authenticiteit en samen denken en over de menselijke maat.

In Groep 5 zijn de leerlingen zo betrokken in het gesprek dat ze maar nauwelijks kunnen wachten tot ze aan de beurt komen om iets te zeggen. Ze luisteren goed en dat blijkt wel uit de roep van een leerling die het niet meer “houdt”

“jij hebt mijn gedachte gestolen” roept hij.

Dit biedt verder stof tot onderzoek in de komende lessen.

Kan je gedachten stelen?

“Je hebt het eerst in je hoofd en dan gil je het, en het is een beetje hard en dan hoort die ander het en die denkt, dat is een goed idee. Wat is stelen?  “Dat is iets wat van een ander is meenemen.” Maar als je een gedachte hardop zegt is die nog steeds van jou. Als je een eigen mening hebt kan niemand die stelen. Je kan wel hetzelfde denken , maar dat is geen stelen. Het blijft gewoon je eigen mening. Als je het steelt is het sowieso niet van jouw dus gedachten ook niet. Niemand kan gedachten stelen , pas als je het opschrijft, want als je het opschrijft , dan kan je er wat bijdoen. Je denkt iets nieuws. 

Ben je gedachten kwijt als je hem vertelt?

“Als je een gedachte hebt dan heb jij erover nagedacht en als die ander het overneemt, dan heeft hij er nog niet over nagedacht. Een gedachte is van jou ,omdat je er zelf over hebt nagedacht”

Kunnen computers elkaars gedachten stelen?

“Als ze dezelfde data hebben dan kan het wel. Wel als hij zelf een mail gaat sturen naar jouw vriend. Nee een computer kan dat niet wat een computer is een ding en geen mens”

Volgende les gaan we praktisch aan de slag met het thema “hoe ga je om met elkaars gedachten”

Filosoferen in het alledaagse: met groep 1,2 en 3 filosoferen we over identiteit, over iets zijn of iets worden. essentie of existentie?

“Wolfje is een beetje anders dan de andere wolfjes, hij speelt met de vissen en de konijnen en hij eet schapezurig.” Is het een wolf?” vraag ik. Hij is en blijft een wolf, want zo is hij geboren. Maar hij eet iets anders dus hij kan beter bij de konijnen gaan wonen. Het maakt niet uit wat je eet.”

Dan vraag ik de kinderen Wat heb jij op je boterham?

We doen een rondje en ook een gebarenspelletje met dichtgeklapte boterhammen, steeds klappen we met de armen de boterhammen dicht en noemen wat erop zit bij ieder kind. alle kinderen zijn betrokken en noemen op wat ze op hun boterham hebben.

Door dit spel ontstaat er een levendig gesprek over wie wat op zijn brood heeft en wat anders is en wat hetzelfde. En over wat je allemaal op je boterham kan en mag doen.

“als je een kikker op je brood hebt dan ben je geen mens, maar een heks! En als je iets vies op je brood doet dan is dat vies voor de andere kinderen , dan krijg je bacteriën ” En natuurlijk eindigen we met een broodje poep :).”

De volgende week vervolgen we dit onderzoek want we zijn nog niet uitgepraat over dit onderwerp.

De Gulzige Geit breng ik ten tonele:

#filosoferenmetkinderen #filosoferenmetjehelelijf